محققان دانشکدگان علوم دانشگاه تهران در یک طرح تحقیقاتی موفق شدند فراموشی ناشی از استرس را با مصرف پروبیوتیک‌ها درمان کنند. همچنین نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد که این روش درمانی می‌تواند در درمان بیماران مبتلا به نقص عملکردهای شناختی مانند بیماری آلزایمر نیز به کار رود.

به گزارش روابط‌عمومی دانشگاه تهران، دکتر آمنه رضایوف، استاد دانشکده زیست‌شناسی دانشکدگان علوم دانشگاه تهران در همکاری با دکتر حمید مقیمی دانشیار این دانشکده، در طرح تحقیقاتی بین‌رشته‌ای با ساخت پروبیوتیک و آزمایش آن بر روی موش‌هایی که در اثر استرس دچار تخریب حافظه طولانی‌مدت شده بودند، به این نتیجه رسیدند که مصرف پروبیوتیک‌ها در یک بازه زمانی ۳ تا ۵ هفته‌ای قبل از بلوغ می‌تواند فراموشی ناشی از استرس را پس از بلوغ بهبود بخشد.

در این تحقیق، برهمکنش عملکردی محور مغز–لوله گوارش از طریق مطالعه سیستم نورترانسمیتری گابائرژیک و سنجش بیان پروتئین‌هایی ویژه در نواحی هیپوکامپ و قشر پیش‌پیشانی مغز که عملکرد نوروپروتکتیو دارند، مورد بررسی قرار گرفت.
در این تحقیق که در آزمایشگاه علوم اعصاب به سرپرستی دکتر آمنه رضایوف و آزمایشگاه میکروبیولوژی به سرپرستی دکتر حمید مقیمی انجام شد، به این سوال پاسخ داده شد که آیا مصرف پروبیوتیک‌ها می‌تواند اثرات مستقیمی بر فرایندهای نورون‌زایی و تشکیل سیناپس‌های جدید در دوران قبل از بلوغ داشته باشد یا خیر؟ و آیا این ترکیبِ ویژه از پروبیوتیک‌ها می‌تواند مسیرهای پیام‌رسانی نورونی در فراموشی ناشی از استرس را در دوران پس از بلوغ تحت تأثیر قرار دهد؟
دکتر رضایوف درباره فرایند این تحقیق گفت: نوزادان متولد شده از موش‌های مادر، پس از اتمام دوران شیرخوارگی تحت تیمار مصرف آب حاوی پروبیوتیک با یک روش ویژه و نوین قرار گرفتند تا حداقل استرس و اضطراب را داشته باشند. در ادامه، هنگامی که این موش‌ها بالغ می‌شدند در داخل بطن‌های جانبی مغز آن‌ها به وسیله جراحی استرئوتاکسی، کانول‌گذاری انجام می‌شد تا بتوان با تزریق آگونیست گیرنده‌های گابائرژیک در مغز، برهمکنش مصرف پروبیوتیک را با تشکیل حافظه و فراموشی ناشی از استرس بررسی نمود.
وی افزود: نوآوری این تحقیق نسبت به مطالعات قبلی نشان دادن اثرات مستقیم مصرف پروبیوتیک در مراحل قبل از بلوغ بر فرایندهای سلولی- مولکولی نواحی هیپوکامپ و قشر پیش‌پیشانی پس از بلوغ و همزمان با تحریک سیستم گابائرژیک است. باید توجه داشت که این دو ناحیه مغزی نقش بسزایی در فعالیت‌های شناختی دارند و در بیماری آلزایمر عملکرد این نواحی به شدت مورد آسیب قرار می‌گیرد.
دکتر رضایوف، این تحقیق را مطالعه‌ای ارزشمند و بین‌رشته‌ای توصیف کرد که نشان می‌دهد اثرات بهبودبخش و محافظتی پروبیوتیک‌ها بر نورون‌های مغزی که تحت تأثیر استرس قرار دارند، بسیار مؤثر و ماندگار است. وی اظهار امیدواری کرد که بتوان نتایج حاصل را وارد مطالعات انسانی کرد؛ که برای رسیدن به فاز انسانی نیاز به همکاری با محققین علاقه‌مند در دانشگاه‌های علوم پزشکی است.
دکتر مقیمی، مسئول آزمایشگاه میکروبیولوژی دانشکده زیست‌شناسی دانشکدگان علوم نیز با اشاره به اهمیت پروبیوتیک‌ها در بحث سلامت گفت: هدف از انجام این طرح، بررسی تأثیر پروبیوتیک‌ها در مغز و فعالیت‌های شناختی بود.
وی اشاره کرد که در این طرح پژوهشی، در مرحله اول از فرمولاسیون‌های مختلف استفاده شد و در نهایت، ترکیب و فرمولاسیون نهایی برای مصرف موش‌های آزمایشگاهی آماده‌سازی شد.
وی همچنین ویژگی‌های منحصر به فرد باکتری‌های به کارگرفته شده در پروبیوتیک مصرفی، اهمیت و سودمندی آنها در جهت تقویت و اصلاح میکروبیوم روده انسان را برشمرد.
دکتر مقیمی با اشاره به اینکه در کشور ظرفیت و توان خوبی در حوزه میکروارگانیسم‌های فراسودمند وجود دارد، اظهار امیدواری کرد: با به کارگیری این ظرفیت‌ها محصولات دارویی هدفمند بر پایه پروبیوتیک‌ها به منظور پیشگیری و درمان بیماری‌های خاص از جمله بیماری‌ها و اختلالات عصبی در کشور تهیه و عرضه شود.
وی تاکید کرد: اهمیت این طرح بر تأثیرگذاری مصرف پروبیوتیک‌ها بر فعالیت‌های شناختی تا سطح بیان پروتئین‌های محافظت‌کننده نورونی در مغز است. این جنبه نوآورانه طرح بود که آن را شاخص کرد و مقاله ناشی از این طرح به تازگی در یکی از مجلات معتبر بین‌المللی علوم اعصاب پذیرفته شده است.
رئیس آزمایشگاه میکروبیولوژی دانشکدگان علوم دانشگاه تهران در پایان اظهار امیدواری کرد با کامل کردن نتایج حاصل از این طرح در مطالعات بالینی و با کسب مجوزها و عبور از چالش‌های موجود، سرمایه‌گذار مناسب برای تجاری‌سازی محصول معرفی شده به دست آورد.
به گزارش روابط عمومی دانشگاه تهران، این طرح تحقیقاتی محققان دانشگاه تهران که در موش‌های آزمایشگاهی انجام شده است، دارای قابلیت انجام در مطالعات انسانی نیز است.