1-قطب علمی مرکز ایجاد مزیت یا برتری در یک زمینه علمی است که با نوآوری و تولید دانش و فناوری در جهت دستیابی به کیفیت بالاتر تلاش می‏کند.

2- قطب علمی نهادی متشکل از گروهی از اعضای هیأت علمی یا پژوهشگران در یک مؤسسه با توان علمی بالاست که با برتری نسبی در یک زمینه علمی ـ تخصصی در علوم بنیادی یا کاربردی شناخته می شود و از طریق تمرکز بخشیدن به فعالیتهای خود در آن زمینه، برای دستیابی به کیفیت برتر علمی در سطح ملی، منطقه ای یا بین المللی و پاسخگویی به نیازهای اساسی کشور تلاش می کند.

جایگاه قطب های علمی در جهان

قطب های علمی یکی از مهمترین عوامل محرک توسعه کشورها در قرن بیست و یکم، شناخته می شوند که همچون موتورهای محرک توسعه ،در تعامل نزدیک با نهادهای مولد فکر و اندیشه ایفای نقش می کنند.

عناصر مفهومی قطب های علمی
 

1- تبارزائی و تنوع زیستی گیاهی
2- تبارزائی و تنوع زیستی جانوری
3- تبارزائی و تنوع زیستی ریزاندامگان ها (میکروارگانیسم ها)

   تبارزایی (فیلوژنی) شاخه ای از زیست شناسی است که به مطالعه تاریخ نیایی یک جانور، یک گیاه یا یک ریزاندامگان (میکروارگانیسم) می پردازد. تعریف دیگر این علم تکوین تکاملی (evolutionary development) وتاریخ تکاملی (evolutionary history) یک گونه یا گروهبندی های بالاتر تاکسونومیکی اندامگان ها یا موجودات زنده است. لازم به ذکر است که طبقه بندی های جدید تلاش در برقراری روابط تکاملی بین موجودات زنده دارند.

طبقه بندی های مبتنی بر تبارزائی تلاش در ایجاد و معرفی آرایه هائی (تاکسون هائی) دارند که تک تبار (مونوفیلتیک) هستند یعنی گروه هائی که دارای یک گونه نیائی مشترک می باشند. روشهای جدید آنالیزهای تبارزایشی تحت عنوان کلادیستیک شناخته می شوند. کلادیستیک اصطلاحی است که از واژه کلاد (شاخه) گرفته شده است و کلاد یک آرایه تک تبار است.

در مطالعات تبارزائی برای نمایش ارتباط تکاملی تاکسونها از کلادوگرام استفاده می شود. واژه دیگر مرتبط با تبارزائی هستی زائی (انتوژنی) است. دانشمندان اعتقاد دارند انتوژنی تکرار فیلوژنی (تبارزائی) است. فرگشت (تکامل) نشانه هائی را در باره سازوکارهای تکوینی که منجر به بروز تنوع در ساختارو عملکرد موجودات زنده می شوند فراهم می کند. یک سنتز جدید از تبارزائی و هستی زائی evo-devo نامیده می شود که به مطالعه چگونگی آغاز تکوین و تغییر فرایندهای تکوینی در خلال تکامل می پردازد.

تنوع زیستی (Biodiversity) عبارت است از درجه تنوع و تغییر پذیری در میان اندامگانهای زنده روی کره زمین شامل تنوع  درون گونه ای ، بین گونه ای و بین بوم سازگان ها (اکوسیستم ها). در این قسمت تنوع و تغییر پذیری اشکال حیات در درون یک گونه، بوم سازگان و زیبوم مورد مطالعه قرار می گیرد. قدر مسلم تنوع زیستی وابسته به عوامل محیطی است و مطالعه تنوع زیستی می تواند اطلاعات ذیقمتی را برای ما در مورد تغییرات اقلیم در زمان های گذشته نیز فراهم نماید.

تنوع زیستی موجودات زنده خشکی زی در نزدیکی خط استوا و در عرض های جغرافیایی پائین به دلیل دمای بالا، حاصلخیری اولیه پائین در بیشترین حد خود است. به نظر می رسد تنوع زیستی در نقاط داغ به بیشترین حد خود باشد و در طول زمان رو به افزایش است.

    تنوع زیستی می تواند در سطوح مختلفی از قبیل بوم سازگان ها، گونه ها، یا حتی ژن ها مورد مطالعه و ارزیابی قرار گیرد. تنوع زیستی برای دانشمندان معانی متفاوتی دارد و می تواند شامل: 1-تعداد گونه های بومی در یک زیستگاه، یا یک منطقه جغرافیایی 2-تنوع زیستگاه های مختلف در یک منطقه جغرافیایی 3-تنوع برهم کنش های مختلف بین گونه های مختلف در یک زیستگاه، 4-گستره تنوع ژنتیکی بین افراد یک گونه   با شد. در مورد اخیر می توان گفت تنوع ژنتیکی ترکیب ژن های مختلف موجود در جمعیت یک گونه و الگوی تنوع در جمعیت های مختلف یک گونه است.

    بر اساس یک نگاه دیگر سطح دیگری از تنوع زیستی را می توان در تنوع متابولیتی اندامگان ها و تنوع در پاسخ به شرایط محیطی و تغییرات آن دانست. در این بخش تنوع در پاسخ های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی اندامگان ها به تنش های زیستی و غیر زیستی محیطی نگاه دیگری به تنوع زیستی خواهد بود.

کابردهای مطالعات تبارزایشی (فیلوژنتیکی) و تنوع زیستی موجودات زنده

1-طبقه بندی های مدرن امروزه در جهان تلاش در جهت کشف روابط تبارزایشی دارند.
2-مطالعات تبارزایشی اطلاعات ذیقیمتی در مورد سازوکارهای تکوینی  که منجر به بروز تنوع در شکل اندام ها و عملکرد می شود  فراهم  می کند. (مطالعه تبارزائی لازمه مطالعه تنوع زیستی است)
3- مطالعه تنوع زیستی می تواند اطلاعات ارزشمندی را برای ما در موارد مختلف منجمله تغییرات اقلیم در زمان های گذشته فراهم نماید.
4- با مطالعات تنوع زیستی می توان ذخایر ژنتیکی جدیدی را شناسائی و کشف کرد. این ذخایر ژنتیکی (گیاهی، جانوری و ریزاندامگانی) منابع
غذائی، داروئی و انرژیائی عظیمی برای بشر فراهم می کنند.
5-استفاده از داده های تنوع زیستی برای اصلاح نژاد مفید خواهد بود.
(اصلاح نژاد با استفاده از ارقامی که قرابت بالائی در مطالعات تبارزائی نشان می دهند موفقیت آمیزتر خواهد بود)

• دکتر فریده عطار   (استاد)
• دکتر شاهین زارع  (استاد)
• دکتر حسین آخانی  (استاد)
• دکتر وحید نیکنام   (استاد)
• دکتر علیرضا ساری(استاد)
• دکتر معصومه ملک (استاد)
• دکتر محمد علی آموزگار(استاد)
• دکتر آمنه رضایوف (استاد)
• دکتر محمد رضا صعودی (دانشگاه الزهرا)   (دانشیار)
• دکتر مسعود شیدائی (دانشگاه شهید بهشتی)  (استاد)

• دکتر فریده عطار   (استاد)
• دکتر شاهین زارع  (استاد)
• دکتر حسین آخانی  (استاد)
• دکتر وحید نیکنام   (استاد)
• دکتر علیرضا ساری(استاد)
• دکتر معصومه ملک (استاد)
• دکتر محمد علی آموزگار(استاد)
• دکتر آمنه رضایوف (استاد)
• دکتر جواد حامدی (استاد)
• دکتر محمد رضا صعودی (دانشیار، دانشگاه الزهرا)
• دکتر مسعود شیدائی (استاد، دانشگاه شهید بهشتی)
• دکتر شاهرخ کاظمپور اوصالو (استاد، دانشگاه تربیت مدرس)